Hệ lụy từ sở hữu chéo trong hệ thống ngân hàng

Giai đoạn 2006 - 2011 chứng kiến sự tăng trưởng mạnh của hệ thống ngân hàng Việt Nam, cả về số lượng, cũng như vốn, kéo theo sự gia tăng sở hữu chéo trong ngành ngân hàng.
 >>thông tin habubank nợ nần là sai sự thật

cũng đang sở hữu các ngân hàng khác như Đại Á, Kiên Long, Việt Nam Thương Tín.  Sở hữu chéo trong ngành ngân hàng có những mặt tích cực và tiêu cực gì?
Sở hữu chéo có mặt tích cực là góp phần làm tăng hiểu biết giữa ngân hàng với DN, đồng thời hình thành nên một cơ cấu sở hữu và quản trị ổn định trong các DN, ngân hàng. Tuy nhiên, sở hữu chéo cũng có những mặt trái, thể hiện qua những trục trặc ngày càng rõ của ngành ngân hàng vài năm trở lại đây, trong đó nghiêm trọng nhất là các ngân hàng thương mại đã dùng sở hữu chéo để lách các quy định bảo đảm an toàn hoạt động do Ngân hàng Nhà nước ban hành.
Thứ nhất là quy định về vốn. Theo quy định của Nghị định 141/2006/NĐ-CP, vốn điều lệ thực góp của các ngân hàng phải đạt 1.000 tỷ đồng vào năm 2008 và 3.000 tỷ đồng vào năm 2010. Thông qua sở hữu chéo, cổ đông Ngân hàng A có thể vay tiền Ngân hàng B để góp vốn vào Ngân hàng A và ngược lại. Hoạt động đi vay này tạo ra tình trạng tăng vốn ảo trong các ngân hàng.
Thứ hai, giới hạn tín dụng theo quy định hiện hành đã bị sở hữu chéo làm vô hiệu hoá. Các khoản tín dụng cấp cho các DN nhà nước bởi ngân hàng thương mại nhà nước vượt hạn tín dụng được chính Ngân hàng Nhà nước phê chuẩn là những ví dụ điển hình. Thêm vào đó, quy định về các trường hợp không được cấp tín dụng, hoặc hạn chế cấp tín dụng cũng bị sai lệch.
Thứ ba, từ kinh nghiệm cuộc khủng hoảng tài chính ngân hàng toàn cầu và theo Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010, cũng như Thông tư 13/2010/TT-NHNN, hoạt động ngân hàng đầu tư phải được tách bạch khỏi hoạt động của ngân hàng thương mại. Theo đó, ngân hàng không được cấp tín dụng cho công ty trực thuộc hoạt động kinh doanh chứng khoán. Tuy nhiên, thay vì cho vay trực tiếp, Ngân hàng A có thể mua trái phiếu của Ngân hàng B (A đang sở hữu) để Ngân hàng B cho vay, hoặc đầu tư vào trái phiếu của công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ của Ngân hàng A.
Thứ tư, các quy định về phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro của Ngân hàng Nhà nước có thể bị làm sai lệch tinh thần bởi sở hữu chéo. Khi khách hàng không trả được nợ, thay vì xếp khoản vay thành nợ xấu và trích dự phòng rủi ro theo quy định, Ngân hàng A có thể cho vay đảo nợ…

Thưa ông, việc lách luật thông qua sở hữu chéo liệu có gây ra những hậu quả khôn lường?
Hậu quả của các hoạt động lách luật là những trục trặc chưa kết thúc của ngành ngân hàng kéo dài suốt từ năm 2008 đến nay với các cuộc chạy đua lãi suất, một số ngân hàng phải sáp nhập, hợp nhất. đặc biệt, bức tranh tổng thể về ngành ngân hàng, trong đó ai là chủ sở hữu sau cùng và thực chất nợ xấu của mỗi ngân hàng là bao nhiêu đã bị các ngân hàng dùng sở hữu chéo che mờ. Điều này có thể khiến Đề án Tái cơ cấu hệ thống ngân hàng của Chính phủ bị sai mục đích, do không hướng tới đúng đối tượng cần tác động.

Theo Trịnh Trang

Đầu tư